دانلود سخنرانی از استاد مطهری  ویژه شهادت امام محمد باقر علیه السلام
دانلود در ادامه مطلب
یاحق امام حسن مجتبی علیه السلام پشت وپناه تون

دانلود سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین قرائتی  ویژه شهادت امام محمد باقر علیه السلام
دانلود در ادامه مطلب
یاحق امام حسن مجتبی علیه السلام پشت وپناه تون

دانلود مداحی حاج منصور ارضی  ویژه شهادت امام محمد باقر علیه السلام
دانلود در ادامه مطلب
یاحق امام حسن مجتبی علیه السلام پشت وپناه تون

یادگار آخرین

یا باقر از فرط غمت افسرده گشتیم

از غصه جانسوز تو پژمرده گشتیم

هر شیعه در دل حجله داغ تو بسته

سنگینی داغت دل ما را شکسته

سوز دلت از سینه ات بار سفر ساخت

در سینه ما رفت و ما را دیده‏تر ساخت

پنجم امام و هفتمین معصوم هستی

جانم فدایت پس چرا مسموم هستی

ای صبر مطلق، گشته‏ای بی تاب از چه؟

ای کشتی عدل خدا، گرداب از چه؟

جسم شریفت از چه کم کم آب گشته

بنگر که صادق از غمت بی تاب گشته

تو یادگار آخرینِ کربلایی

تو داغدار و دل غمینِ کربلایی

تفسیر دشت کربلا در سینه توست

دلها گرفتار غم دیرینه توست

با رفتنت دیگر تو آسوده ز دردی

داغ یتیمی را به صادق هدیه کردی

تاریکی صحن تو بر غربت گواه است

شمعی ندارد قبر تو بی بارگاه است

ای کاش بر قبرت حرم سازیم امامم

بر گنبدش پرچم بیافرازیم امامم

آییم پابوس و تو را زوّار گردیم

ما بی کسان هم لایق دیدار گردیم

آیا جهنم و بهشت اکنون خلق شده اند؟

آیا جهنم و بهشت اکنون خلق شده اند؟ الآن کجا هستند و چه وسعتی دارند؟ آیا درست است که بهشت در آسمان است و جهنم در زمین؟

پاسخ:

اکثر دانشمندان اسلامی معتقدند که این دو هم اکنون وجود خارجی دارند و ظواهر آیات قرآن نیز این نظر را تائید می کند. به عنوان نمونه:

1- آیات فراوانی که در مورد بهشت و یا دوزخ تعبیر به «اُعِدَّت» (مهیا شده) نظیر آیه 133 از سوره آل عمران[1]و یا تعبیرات دیگری که از همین ماده آمده است. از این آیات استفاده می-شود که بهشت و دوزخ هم اکنون آماده شده اند اگر چه بر اثر اعمال نیک و بد انسان ها توسعه می یابند.

2- در آیات مربوط به معراج در سوره «والنَّجم» می خوانیم: بار دیگر پیامبر (ص) جبرئیل را نزد «سدره المنتهی» که در بهشت جاویدان قرار دارد مشاهده کرد.[2]

3- در سوره تکاثر می فرماید: اگر علم الیقین داشتید، دوزخ را مشاهده می کردید پس به عین الیقین آن را می دیدید.»[3]...

اما اینکه بهشت و جهنم در کجا هستند؟

پاسخ این سوال را از دو راه می توان داد:

نخست اینکه بهشت و دوزخ در باطن و درون این جهانند.

همانطور که در این عالم موجودات بسیاری هستند که با چشم و گوش و لامسه عادی و غیر مسلح قابل درک نیستند، نظیر امواج رادیویی که تا دستگاه گیرنده ای نباشد، صدائی از آن امواج به گوش ما نمی رسد. البته این مثال هر چند از جهاتی رسا نیست ولی برای مجسم ساختن چگونگی وجود بهشت و دوزخ، در باطن این جهان، مؤثر به نظر می رسد.

دیگر اینکه: عالم آخرت و بهشت و دوزخ، محیط بر این عالم است و به اصطلاح این جهان در شکم و درون آن جهان قرار گرفته است. درست همانند عالم جنین که در درون عالم دنیاست، زیرا می دانیم عالم جنین برای خود عالم مستقلی است، اما جدای از این عالمی که در آن هستیم نیست، بلکه در درون آن واقع شده است. عالم دنیا نیز نسبت به عالم آخرت همین حال را دارد، یعنی در درون آن قرار گرفته است و اگر می‏بینیم قرآن می‏گوید وسعت بهشت به اندازه وسعت آسمان ها و زمین است به خاطر آن است که انسان چیزی وسیع تر از آسمان و زمین نمی‏شناسد تا مقیاس سنجش قرار داده شود ، لذا قرآن برای اینکه وسعت و عظمت بهشت را ترسیم کند آن را به پهنه آسمان ها و زمین تشبیه کرده است و چاره‏ای غیر از این نبوده، همان طور که اگر کودکی که در شکم مادر قرار دارد، عقل می‏داشت و می‏خواستیم با او سخن بگوئیم باید با منطقی صحبت کنیم که برای او در آن محیط قابل درک باشد.

از آنچه گفتیم پاسخ این سؤال نیز روشن شد که اگر وسعت بهشت به اندازه زمین و آسمان ها است پس دوزخ کجا است ؟ زیرا طبق پاسخ اول دوزخ نیز در درون همین جهان قرار گرفته و وجود آن در درون این جهان منافاتی با وجود بهشت در درون آن ندارد (همانطور که در مثال امواج فرستنده صوتی ذکر شد) و اما طبق پاسخ دوم که بهشت و دوزخ محیط بر این جهان باشند جواب باز هم روشنتر است زیرا دوزخ می‏تواند محیط بر این جهان باشد و بهشت محیط بر آن و از آن هم وسیع تر.[4]

[1]-وَ سارِعُوا إِلی‏ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ اْلأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقینَ و شتاب کنید برای رسیدن به آمرزش پروردگارتان؛ و بهشتی که وسعت آن، آسمانها و زمین است؛ و برای پرهیزگاران آماده شده است.

[2]- سوره والنجم آیات 13 الی 15 « وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْری‏ * عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهی‏ * عِنْدَها جَنَّةُ الْمَأْوی‏ و بار دیگر نیز او را مشاهده کرد، نزد «سدرة المنتهی»، که «جنت المأوی» در آنجاست!

[3]- سوره تکاثر آیات 5، 6 و 7 کَلاّ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیَقینِ * لَتَرَوُنَّ الْجَحیمَ * ثُمَّ لَتَرَوُنَّها عَیْنَ الْیَقینِ چنان نیست که شما خیال می‏کنید؛ اگر شما علم الیقین (به آخرت) داشتید (افزون طلبی شما را از خدا غافل نمی‏کرد)! قطعاً شما جهنّم را خواهید دید! سپس (با ورود در آن) آن را به عین الیقین خواهید دید.

[4]-این جواب از تفسیر نمونه ج3 ص92 الی 95 با اندکی تصرف برگرفته شده است .

 موانع یاد معاد

اموری که سبب می‌شوند انسان از آخرت غفلت ورزد گذشته از شبهات اعتقادی و پندارهای باطل فکری عبارت است از:

1ـ رفاه‌طلبی و اسراف و إتراف.

2ـ دل بستن به خوشی و خوش‌گذرانی‌های زودگذر، سرگرمی‌ها، عیش و نوش و هوسرانی.

3ـ ثروت اندوزی‌های بی ‌حدّ و مرز .

4ـ دشواری راه و خستگی انسان و ... .

به طور کلّی می‌توان گفت هم سختی، و هم خوشی سرگرم کننده، دنیاطلبی و ثروت اندوزی‌های بی‌حدّ و مرز، گمراه کننده و بازدارنده از یاد قیامت است.

یکی از نمونه‌های بارز دنیاطلبی و غرور، جریان قارون است. خداوند می‌فرماید: قارون یکی از ثروتمندان قوم موسی (علیه‌السلام) بود. ما امکانات و ثروت کلان به او دادیم (و بدین وسیله او را آزمودیم). به او گفته شد: به مال و ثروت خود مغرور مباش که خدا هرگز مردم پرغرور و نشاط را دوست نمی‌دارد؛ "و ابتغ فیما اتیک الله الدّار الاخرة و لا تنسَ نصیبک من الدنیا"(1)؛ و بکوش با آنچه خدا به تو عطا فرموده ثواب و سعادت دار آخرت را تحصیل کنی (به یاد قیامت باش)، لیکن بهره‌ات از دنیا را هم فراموش مکن .

اما قارون فقط به زینت و تجمّل دنیوی توجه داشت. دنیاجویان نیز آرزوی مال و ثروت همانند او را داشتند. اما غفلت از یاد قیامت سبب خسف او شد: "فخسفنا به و بداره الأرض فما کان له مِن فِئةٍ ینصرونه من دون الله و ما کان من المنتصرین"(2)؛ پس از اندک زمانی او را با خانه‌اش به زمین فرو بردیم و هیچ کس جز خدا نتوانست او را یاری کند و خود او نیز هیچگونه کمک دریافت نکرد.

قرآن در مقام نتیجه‌گیری می‌فرماید: "تلک الدّار الاخرة نجعلها للّذین لا یریدون عُلوّاً فی الأرض و لا فساداً و العاقبة للمتّقین"(3)؛ ما خانه‌‌ آخرت را برای آنان که در زمین اراده‌‌ علوّ، فساد و سرکشی ندارند مخصوص می‌گردانیم. سرای زنده و جاوید ویژه کسانی است که فخرفروش، مستکبر، تجمّل‌پرست، دنیازده، خوشگذران و عیّاش نباشند. قارون با کردار خود سبب شد تا عدّه‌ای مقام و دارایی او را آرزو کنند و همچون او سرگرم زینت و زیور گردند.

یکی از اشتباهات بزرگ بشر این است که بر اثر انکار معاد و نفی روز حساب، می‌انگارد تبهکاران و شایستگان یکسانند: "أم حسب الّذین اجترحوا السّیّئات أن نجعلهم کالّذین امنوا و عملوا الصّالحات سواء محیاهم و مماتهم ساء ما یَحکمون"(4)؛ آیا آنان که مرتکب اعمال زشت و تبهکاری شدند گمان کردند آنان را مانند کسانی که به خدا ایمان آورده و نیکوکار شدند یکسان قرار می‌دهیم تا در مرگ و زندگی هم یکسان باشند؟ هرگز چنین نیست و داوری باطل و جاهلانه است.

سرّ این یکسان‌انگاری آن است که اگر حیات بعد از مرگ یعنی معاد نباشد و همگان با مردن از بین بروند و معدوم گردند، یکسان خواهند بود؛ زیرا اشیا یا اشخاص معدوم، هیچ امتیازی با هم ندارند و پرهیزکار و تبهکار، مساوی هم خواهند بود.

این دسته یعنی منکران معاد پیرو خواسته‌های نفسانی بوده و در واقع پروردگارشان هواست: "أفرءیت من اتّخذ إلهه هواه"(5)؛ ای رسول ما می‌نگری آن را که هوای نفسش را خدای خود قرار داده است؟ منطق این گروه چنین است: "و قالوا ما هی إلّا حیاتنا الدّنیا نموت و نحیا و ما یهلکنا إلّا الدّهر و ما لهم بذلک مِن علم إنْ هم إلّا یظنّون"(6)؛ گفتند: زندگی ما جز همین دنیا و حیات طبیعت نیست و کسی ما را نمی‌میراند و حشر و نشر و قیامتی نخواهد بود. این سخن را نه از روی علم و دلیل، بلکه از روی وهم و خیال می‌گویند.

منطق مادیین زمان ما نیز همین است؛ چون ندیدند مرده‌ای زنده شود، می‌‌پندارند معاد و قیامت وجود ندارد. دلیل آنان این است که اگر معادی وجود دارد نیاکان ما را زنده کنید: "ما کان حجّتهم إلّا أن قالوا ائتوا بآبائنا إن کنتم صادقین."(7)

خدای سبحان در پاسخ آنها می‌فرماید: "قل الله یُحییکم ثمّ یُمیتکم ثمّ یجمعکم إلی یوم القیامة لا ریب فیه ولکنّ أکثر النّاس لا یعلمون"(8)؛ نگویید روزگار و طبیعت ما را از بین می‌برد؛ زیرا نظام آفرینش محکم و متقن و بر پایه علم و حکمت استوار است. مبدأ این عالم وجود مقدّس الله است که به شما حیات می‌دهد و شما را از این عالم به سرای دیگر منتقل می‌کند. در حق بودن آن روز تردیدی وجود ندارد و امری ضروری و حتمی است، ولی منکران معاد از روی جهل آن را انکار می‌کنند: "و لله ملک السّموات و الأرض و یوم تقوم السّاعة یومئذٍ یخسر المُبطلون"(9)؛ فرمانروایی آسمان و زمین از آنِ خدای سبحان است. او می‌تواند آنها را به نظام دیگر تبدیل و به حساب همگان رسیدگی کند.

روزی که قیامت قیام کند بر آنان که عمری را به بطالت و بیهودگی گذرانده‌اند معلوم خواهد شد که خسارت‌زده و سرمایه باخته‌اند.

آری در آن روز هر گروهی را به کتاب کردارش فرا می‌خوانند: "و تری کلّ أمّة جاثیة کلّ أمّة تدعی إلی کتابها الیوم تُجزون ما کنتم تعملون"(10)؛ هر فرقه‌ای به سوی کتاب و نامه‌‌ عمل خود خوانده خواهد شد و ندا داده می‌شود که امروز همه به پاداش اعمال خود می‌رسید.

بنابراین، به یاد معاد بودن هم وظیفه فرد است و هم وظیفه جامعه و گروه؛ انسان هم در برابر وظایف فردی مسؤول است و هم در برابر وظایف جمعی، و سعادت او جز با رعایت همه مسؤولیت‌ها به دست نخواهد آمد.

پی‌نوشت‌ها:

1- سوره قصص، آیه 77 .

2- همان، آیه‌‌ 81 .

3- همان، آیه‌‌ 83 .

4- سوره‌‌ جاثیه، آیه‌‌ 21.

5- همان، آیه‌‌ 23.

6- همان، آیه‌‌ 24.

7- همان، آیه‌‌ 25.

8- همان، آیه‌‌ 26.

9- همان، آیه‌‌ 27. 

10- همان، آیه 28 .

منبع:

معاد در قرآن، آیة‌الله جوادی آملی،‌ بخش یکم، ص 31 .